راهنمای سفر ملک سلمان

پادشاه عربستان سعودی به بهانه تعطیلات با خدم و حشمی به اندازه کل آل‌سعود (1500 نفر) با 27 هواپیما به شرق دور رفته و در مسیر تعطیلاتش با کتابچه راهنمای دهه 80 و 90 عربستان، در حال گشت و گذار است. در 1988 عربستان برای نخستین بار سهام یک مجتمع پالایشگاهی را در آمریکا خرید. این مجتمع و دیگر سرمایه‌گذاری‌های سعودی در آمریکا، اکنون مقصدی مطمئن برای نفت خام عربستان در ینگه دنیا محسوب می‌شوند. برای تأیید موفقیت این سرمایه‌گذاری کافی‌ست بدانیم که براساس داده‌های آماری دولت آمریکا، مجتمع پالایشی مذکور در تگزاس، در 8 ماهه نخست سال 2015 به تنهایی 65 میلیون بشکه نفت از عربستان وارد کرده که این بیش از سه‌برابر خرید اکسون‌موبیل در مدت مشابه از ریاض بوده است.
پس از موفقیت این الگوی اقتصادی در آمریکا که این کشور را برای همیشه به مقصدی برای نفت عربستان تبدیل و نگرانی بابت نوسان قیمت را برای آرامکو کمتر کرد، اکنون شاه سعودی با بهانه گشت و گذار و درحالی که دفترچه راهنمای سرمایه‌گذاری و سهم بازار را زیر عبای خود دارد، به آسیای جنوب شرقی و شرق دور سفر کرده است.
در اندونزی، دست کم 11 قرارداد میان دو کشور به امضا رسید که ارزش تقریبی مجموع آنها 50 میلیارد دلار برآورد می‌شود و تنها موردی که در رسانه‌های فارسی به آن‌پرداخته شد، وام 1 میلیارد دلاری سعودی‌ها به اندونزی برای مبارزه با انواع قاچاق بود. این درحالی‌ست که فقط یکی از موارد توافق، سرمایه‌گذاری 6 میلیارد دلاری آرامکو برای ساخت پالایشگاه نفت در اندونزی و تضمین تأمین حداقل 70 درصد از خوراک این مجتمع است. این مبلغ زمانی معنی‌دار است که بدانیم در سال 2016 تبادلات تجاری دو کشور اندکی بیش از 4 میلیارد دلار بوده و بخشی از آن مربوط به صادرات محصولاتی مانند کاغذ، لاستیک، ماهی تن و دیگر اقلام از اندونزی به عربستان بوده است. اندونزی امروز برای تأمین 52 درصد از سوخت بنزین و گازوئیل خود نیازمند واردات است و تا سال 2020 این مقدار به 61 درصد افزایش می‌یابد و در آن‌زمان عربستان هم نفت را به آنها مي‌فروشد و هم در کشور خودشان پول پالایشش را از آنها خواهد گرفت.
در مالزی نیز گردش مالی سفر پادشاه بسیار گزاف خواهد بود. مالزی جایی‌ست که آرامکو از سال 2011 سرمایه‌گذاری در آن را شروع کرده و در مجموع 27 میلیارد دلار برای ساخت پالایشگاه در آن خرج کرده که رکورد گران‌ترین سرمایه‌گذاری خارجی آرامکو را به خود اختصاص داده است. آرامکو در این سفر به‌عنوان «تورلیدر» پادشاه، قراردادی تازه با مالزی رونمایی کرد که در آن قرار است در مالاکا، نزدیکی آب‌های دریای چین جنوبی، پالایشگاهی تازه با مالکیت عربستان ساخته شود و در مجموع حداقل 7 میلیارد دلار نیز برای ارتقاء و افزایش پالایشگاه‌های این کشور سرمایه‌گذاری خواهد شد. آب‌های دریای چین جنوبی، محل عبور تمام نفت و گازی‌ست که از خاورمیانه به سوی ژاپن، چین و کره رهسپار هستند.
چین و ژاپن هم در میان مقصدهای ملک سلمان برنامه‌ریزی شده‌اند و در آنجا هم او با سخاوتمندی، تلاش خواهد کرد سهم بیشتری از بازار مصرف این دو غول را به خود اختصاص دهد. چین سال 2016 برای نخستین‌بار در مقدار واردات نفت از آمریکا پیشی گرفت و به دلیل برنامه‌های مبارزه با آلودگی، عطش زیادی برای نفت و گاز دارد و در جاماندگی ایران، دو غول دیگر نفتی یعنی روسیه و عربستان بازارش را سیراب می‌کنند. سرمایه‌گذاری در بخش پایین‌دستی نفت و گاز کشورهای مقصد، سیاست بسیار موفقی‌ست که کویت، عمان و امارات متحده عربی هم دنبال کرده‌اند اما ایران و قطر تلاش می‌کنند در منطقه خودشان به آن دست پیدا کنند که تاکنون به موفقیت سرمایه‌گذاری همسایگانشان، حتی نزدیک هم نشده است. بنابر برنامه‌ریزی آرامکو، این شرکت قصد دارد تا سال 2025 مجموع ظرفیت پالایشی خود را به 10 میلیون بشکه در روز برساند که معادل کل تولید روزانه فعلی آن است و به معنی این است که دیگر نفت را خام نخواهد فروخت.
سفر ملک سلمان به خاور دور را باید سفر به «شرق بهشت» نام‌گذاری کرد چرا که باوجود ظاهر بسیار پر هزینه آن و باوجودی که این نخستین‌بار طی نیم‌قرن گذشته است که یک پادشاه سعودی به این سوی کره زمین‌می‌رود و او آن‌قدر پیر است که باید پله‌برقی هواپیمایش را هم با خود ببرد اما آینده فروش نفت و آینده درآمد آرامکو را در هر شرایط بازار نفت، تضمین می‌کند و کمی هم از شریک تجاری سنتی خود یعنی آمریکا، زهرچشم می‌گیرد. آخرین سوغات این سفر هم شیرین‌ترین بخش آن است که همانا نگاه حسرت‌بار رقبای شمالی در از دست رفتن سهمی دیگر از بازار شرقی خواهد بود.
بهزاد احمدی‌نیا

کانال تلگرامی ما
https://telegram.me/joinchat/CpyMq0BT2QhELQqOq49UFg